زنجان هم مثل بقیه شهرهای ایران، آداب و رسوم خاص خود را در ماه رمضان دارد. آداب و رسومی که شاید تا به حال به گوشتان نخورده باشد و شاید هم در شهر محل سکونتتان مشابهش را با اسم دیگری دیده باشید. اگر تا به حال ماه رمضان را میان زنجانی ها نبوده اید، این آداب و رسوم را بخوانید تا همراه آنها شوید.
در طول ماه مبارك رمضان «اوروشلیق آیی»، مساجد و اماكن مقدس مناطق مختلف استان مملو از جماعت روزه داری می شود كه با انگیزه تكمیل عبادات و كسب فیض بیشتر، نمازهای یومیه را به جماعت اقامه می كنند.
آیین و فعالیت های دینی و مذهبی در ماه مبارك رمضان در مناطق مختلف این استان بیشتر و كلاس های ویژه قرایت، تفسیر و تعلیم قرآن، جلسات احادیث، علوم دینی و فقهی، بطور گسترده در اماكن مقدس و منازل مردم تشكیل و برگزار می شود.
آنها سعی می کنند در ایام ماه مبارك رمضان، كدورت و اختلافها را كنار بگذارند و نسبت به هم محبت بیشتری ابراز كنند چراكه معتقد هستند كسی كه دل مومن روزه داری را شاد كند از لطف و عنایت خداوندی بیشتری برخوردار می شود.
مردم زنجان، روزه داری در دهه نخست ماه مبارك رمضان را «یوقوشا داشنان چیخماق» (حركت در سربالایی با بار سنگ)، دهه دوم را «یوقوشا كرپیجینن چیخماق» (بالارفتن در سربالایی با بار خشت) و دهه سوم روزه داری را «انیشه قاشماق سو ایچماق كیمیندی» (پایین آمدن از ارتفاعات مثل آب خوردن است)، تعبیر می كنند.
روزه داران زنجانی، در شبهای قدر با خواندن دعاهای مخصوص ایام، نیایش به درگاه خدا، شركت در محافل معنوی دعاهای جوشن كبیر، فرج آقا امام زمان (عج) و ابوحمزه، اقامه نماز هفت سوره ای و برسر گرفتن قرآن، شبهای 19 - 21و 23 ماه رمضان را به سحر می رسانند.
شادی در شب 27ماه مبارك رمضان «سالروز مرگ ابن ملجم مرادی ملعون» و طبخ كله پاچه با سیر برای افطاری و یا سحری نیز یكی دیگر از سنت هایی است كه هنوز در بین بیشتر خانواده های زنجانی رایج است و عملی می شود.
دوختن برات كیسه سی «كیسه ی برات» در پایان ماه مبارك رمضان به تعداد اعضای خانواده نیز از جمله عادت هایی است كه در برخی خانواده ها به آن پرداخته می شود.
به اعتقاد زنجانی های میانسال و كهنسال، اگر این كیسه ها توسط پنج زن سیده كه اسم آنها فاطمه یایكی از القاب حضرت فاطمه زهرا (س) باشد، لمس شود، بركت و نعمت خداوند متعال به همراه آن وارد خانه های آنان میشود و اعضای خانه نیز به آرزوی خود می رسند.
تهیه و توزیع انواع مایحتاج غذایی از جمله برنج، گوشت، مرغ، نان، آرد، روغن، كره و پنیر بین نیازمندان در طول ماه مبارك رمضان، به ویژه ایام قدر، از دیگر آدابی است كه از سالیان دور در میان زنجانی های خیر و اصیل، رایج می باشد.
انواع آش، شیربرنج، تاس كباب، فرنی، سیرابی، كله پاچه، حلوا، كوفته تبریزی، سوپ و خورشت و پلو، خوراكی و غذاهایی هستند كه اكثر مردم این دیار برای افطاری و سحری طبخ و میل می كنند.
نان چایی، بربری، سنگك، فتیر، بربری، شیرمال، تافتون، نان شیری، زولبیا و بامیه و پشمك نیز از خوراكی های سنتی است كه بازار خرید آنها در ماه مبارك رمضان داغ و مصرف آن بسیار زیاد می شود.