روزهای پایانی سال میلادی است، مثل همه جوامع و فرهنگها بهترین زمان سفر برای این کشورها همین روزهای تعطیلات سال نو است. هرچند این ویژگی برای کشورهایی که تاریخ میلادی دارند جایگاه بیشتر و بهتری نسبت به ایرانیان دارد چرا که تعداد تعطیلات رسمی این کشورها بسیار کمتر از روزهای قرمز شده تقویم ایرانیان است. آژانسهای مسافرتی و تورها دست به کار میشوند تا از این بازار هر ساله بهترین و بیشترین منفعت را کسب کنند، اما جالب اینکه تعداد سفرهای ایرانیان نیز در تعطیلاتی که به تعطیلات �کریسمس� معروف شده است، شدت میگیرد.
تا سالهای سال مقصد اول سفرهای خارجی ایرانیان کشورهای عراق و سوریه بوده است. ناآرامی ده ساله عراق هم از میزان سفر ایرانیها به این کشور کم نکرده است تا جایی که ناامنی این کشور برای زائران شیعه آنقدر شد که مراجع رسمی ایران هم مسافران به این کشور را نهیب زد که عواقب سفر پای خودشان است. همین موضوع از میزان سفر ایرانیها به عراق کاست، مشابه همین قضیه را با ناآرام شدن اوضاع داخلی سوریه شاهد بودیم.
به شکلی که اکنون نه بهطور رسمی و نه حتی غیررسمی این کشور شاهد گردشگران ایرانی نیست. اما همیشه جایگزین این دو کشور در سفرهای خارجی ایرانیان کشورهای امارات و ترکیه بوده است. حتی با وجود آرام بودن اوضاع خاورمیانه نیز تعداد سفرهای خارجی ایرانیان به کشورهای ترکیه و امارات بسیار بالا بوده است. همین است که بسیاری از بازارهای کشورهای همسایه نیز با وجود ظرفیت سفرهای خارجی مردم ایران دست به کار شدند و خواستههای گردشگران ایرانی را در بازارهای خود تدارک دیدند.
تب بالای سریالهای ـ معمولا مبتذل ـ ترکی میان ایرانیها فارغ از نهیبی که میتواند برای اهالی رسانه و فرهنگ ایران داشته باشد، نشان از اقبال ایرانیها به فرهنگ همسایه شمال غربی خود است. ترکیه از دیرباز به دلیل تشابهات فرهنگی فراوان جزو اولین مقاصد سفر خارجی ایرانیها بوده است. بازار گردشگری ایران برای ترکیه آنقدر مهم و البته پولساز بوده و هست که بسیاری از عوامل درگیر با صنعت گردشگری ترکیه در پی خواستههای گردشگران ایرانی سیاستهای خود را تغییر دهند.
ایرانیان اکنون سومین مردمی هستند که بیشترین سفر را به ترکیه داشته و دارند و در این بین مقام اول را روسیه و پس از این کشور، شهروندان آلمانی از حیث میزان سفر به ترکیه را در اختیار دارند. شرکتهای توریستی ترکیه اعلام کردهاند آمار ورود گردشگران ایرانی به این کشور مرتب در حال افزایش است، به طوری که در سال 2010 حدود 69 هزار ایرانی فقط به شهر آنتالیا سفر کردهاند.
در میان کشورهای همسایه کسی به افغانستان و پاکستان فکر نمیکند. در سالهای اخیر تب سفر به کشور ارمنستان هم میان ایرانیان بالا گرفت. تسهیلات ویزا و ارزانی سفر به این کشور به اضافه مزایای دیگری همچون سفر با وسیله نقلیه شخصی باعث شد در تعطیلات نوروز تعداد ایرانیها در بازارهای ارمنستان چشمگیر باشد. از طرف دیگر، تعداد بالای ارمنیها در ایران و به تبع آن نزدیکی این دو فرهنگ دلیل دیگری بود بر سفر ایرانیها به این کشور جدا شده از شوروی سابق. اما این تب هم خیلی زود فرونشست تا همچنان ترکیه به عنوان یکی از مهمترین مقاصد سفر خارجی ایرانیها باقی بماند.
سرزمین هزار فرهنگ هنوز هم که هنوز است برای ایرانیها جذاب است، اما نه به اندازه یک دهه پیش. خواستاران تماشای این کشور بخشی از یک طبقه اجتماعی در ایران بودند که بیش از تماشای پاساژهای مدرن و مغازههای نوین، خواهان تماشای فرهنگ و چگونگی زندگی مردم در این کشور بودند. هند نه تنها برای ایرانیها که یکی از کشورهای پرجاذبه برای تمام گردشگران جهان است. همین نکته میزان سفر ایرانیها را به این کشور در اندازه معقول و میانه نگه داشته است به شکلی که نه هجوم گردشگران ایرانی به این کشور را شاهد بودیم و نه هیچ گاه گردشگران ایران با این کشور قهر کردهاند. اما نکته دیگری که باعث میشد تعداد زیادی از ایرانیان راهی این کشور شوند، تعداد بالای دانشجوهای ایرانی در این کشور بوده و هست.
هنوز هم شهر پونا در هند میزبان تعداد بالای ایرانیانی است که برای تحصیل این کشور را انتخاب کردهاند. اقبال به این کشور آنقدر بود که در سالهای میانه دهه70 یکی از پرطرفدارترین سریالهای تلویزیون هم به نام �مسافری از هند� بسیار مورد توجه قرار داشت.
دبی مدتها جذابترین مقصد مسافران ایرانی بوده؛ هم برای تفریح و هم برای سرمایهگذاری. با مصادف شدن هر روز تعطیل دیگر پیدا کردن جا کاری است دشوار و اگر تعطیلی مثل روزهای تعطیل نوروز باشد، برای رزرو جا باید از هفتهها قبل اقدام کرد.
سفر به دبی برای بسیاری هم سفر به خارج است و هم نیست. دبی با نزدیک به 25 درصد ایرانی تقریبا شهری خودی است. دبی امروز به یکی از بزرگترین مراکز جذب سرمایه در جهان تبدیل شده است. این شیخنشین که حدود استان یزد وسعت (73467 کیلومترمربع) و نزدیک به استان آذربایجان غربی (5 /2 میلیون نفر) جمعیت دارد، یکی از امیرنشینهای تشکیلدهنده امارات متحده عربی است. وجود تفریحگاههای مختلف و پاساژها و نمایشگاههای بسیار این شهر را به یکی از مقاصد اصلی سفر ایرانیها تبدیل کرده است.
دو سه روز آرامش در کنار سواحل خزر برای یک ایرانی حدود 600 تا 800 هزار تومان آب میخورد. حال همین استراحت چندروزه در برخی کشورهای همسایه کمتر از این عدد تمام میشود. گرجستان از این دست مقاصد است که برنامه ویژهای برای جذب گردشگران ایرانی تدارک دیده است.
در شرایطی که واحدهای خدماتی گردشگری در ایران میلی به رقابت با هم ندارند که در نهایت به کاهش قیمت و افزایش کیفیت خدمات منجر میشود؛ همسایگان غربی و شمالغربی ما، در رقابت برای جذب گردشگران ایرانی گوی سبقت از هم ربودهاند و هر روز مقاصدی جدید با امکاناتی بیشتر و قیمتی ارزانتر ارائه میکنند.از مقاصد ارزانقیمت جدیدی که در عرصه رقابت برای جذب گردشگران ایرانی وارد شده، کشور گرجستان در همسایگی ارمنستان و ترکیه است. مقصد عمده مسافران ایرانی نیز که عازم گرجستان میشوند بندر باتومی در جنوب غربی گرجستان و هممرز با ترکیه است.
بندر باتومی با داشتن حدود 140 هزار نفر جمعیت در کنار دریای سیاه قرار دارد و مرکز خودمختاری آجاریا در گرجستان است.