كردستان با داشتن جاذبه‌های طبیعی وتاریخی هنوز به درستی برای گردشگران معرفی نشده است. یكی از ویژه‌گی‌های این استان حفظ فرهنگ و تاریخ كهن این سرزمین است كه با گذشت سال‌ها دچار تغییر نشده و در زندگی مردم این منطقه هنوز جاری است.
از لحاظ وضع طبیعی و اقلیمی سنندج یك شهر با آب و هوای سرد كوهستانی است كه در تابستان دارای هوایی مطبوع اما زمستانی نسبتا سرد دارد و اگر در بهار و تابستان به این استان و شهرسنندج سفر كنید طبیعت زیبای این منطقه را هرگز فراموش نخواهید كرد.
درباره تاریخ شهر سنندج باید گفت این استان بخشی از سرزمینی است كه تحت حكومت مادها اداره می‌شد و از شمال با اورارتو، از غرب با آشور و از جنوب غربی و جنوب با ایلام و سومر محدود بوده است. با توجه به وضع اقلیمی و آب و هوایی این استان و براساس كاوش‌های باستان‌شناسی، عده‌ای از كارشناسان معتقدند نخستین اقامتگاه اقوام آریایی در مناطق شرق و غرب دریاچه ارومیه بوده است.
زبان، لباس و پوشش مردم
زبان مردم كردستان، كردی است و مانند زبان فارسی دارای قوانین خاص از لحاظ دستوری و نوشتاری است و ریشه در زبان آریایی دارد. این استان به‌دلیل وسعتی كه دارد باعت گردیده تا زبان مردم منطقه دارای تنوع و گویش‌های متفاوت با یكدیگر باشند و درحال حاضرزبان كردی دارای لهجه‌های سورانی، اردلانی، كلهری وهورامی است.
در مورد لباس و پوشش زنان ومردان باید گفت. هرمنطقه لباس مخصوص به خود را دارد بخصوص در پوشش لباس زنان این تفاوت بیشتر مشاهد می‌شود به‌طوری كه پوشش زنان با دارا‌بودن درتنوع رنگ یكی از زیباترین پوشاك ایرانی محسوب می‌شود.
جشن‌های ملی و مذهبی
در این استان مانند دیگر شهرهای ایران جشن نوروز در میان مردم اهمیت خاصی دارد و همه ساله با رقص كردی وبرپا كردن آتش برگزار می‌شود. در ضمن جشن‌های مذهبی مانند عید فطر، عید قربان و تولد پیامبر كه به آن �مولودی� می‌گویند از مهم‌ترین مراسم مذهبی این منطقه است؛ اما یكی ازمراسمی كه ریشه درفرهنگ و تاریخ مردم استان كردستان دارد و در روستای اورامان به طورسنتی برگزارمی شود مراسم �عروسی پیرشالیار� است. این مراسم سنتی همزمان با �جشن سده� و در هفته دوم بهمن و همچنین ادامه آن در پانزدهم‌اردیبهشت در محل آرمگاه پیرشالیار برگزار می‌شود.
یكی از حركات موزون و زیبای اقوام ایرانی را باید حركات موزون كردی گفت كه به آن در زبان محلی �هه لپه رین� می‌گویند. كه با آهنگ و آوازهای شاد اجرا می‌شود به‌طوری كه مردان و زنان در شرایطی كه تشكیل دایره‌ای داده و یك نفر كه در جلوی دیگران دستمالی به دست دارد كه در زبان محلی به آن �سه رچوپی� می‌گویند، این رقص را انجام می‌دهند.
از سوی دیگر موسیقی كردی را می‌توان در سه بخش تقسیم كرد، نخستین بخش، موسیقی مذهبی است كه در مراسمی كه به مناسبت تولد پیامبر �مولودی� و عید قربان همچنین عید فطر برگزار می‌شود دراویش با خواندن آوازهای مذهبی و دف آن را اجرا می‌كنند. بخش دوم موسیقی شهری كه به آن �گراوانی� می‌گویند و سوم نیز موسیقی سنتی كه به آن � بیت � گفته می‌شود.
استان كردستان در حال حاضر دارای ده شهرستان شامل شهرهای سنندج، بانه، بیجار، دیواندره، سقز، قروه، كامیاران، دهگلان، سروآباد و مریوان است. هر كدام از این شهرها نیز برای گردشگران می‌تواند جاذبه زیادی داشته باشد كه به‌طور مختصر به مواردی از آن اشاره می‌كنیم.
به علت مجاورت با مرز عراق باعث شده تا بازارچه‌هایی در شهر بانه ایجاد شود و به همین علت وقتی به بازار می‌روید پاساژها و مراكز خرید زیادی مشاهده می‌كنید كه می‌توانید انواع كالاها مورد احتیاج خود را با قیمت مناسب در آنجا پیدا كنید. از طرفی این شهر دارای مراكز اقامتی مانند هتل و مهمانپذیر است و طبیعت كوهستانی و جنگل‌های زیبای آن موقعیت مناسبی برای جذب گردشگران فراهم كرده است.
از دیگر مناطق دیدنی این استان غار باستانی كرفتو، كوهستان چل چمه یا �چهل چشمه� و منطقه شكار ممنوع زرینه اوباتو است كه در شهرستان دیواندره قرار دارد.
شهرستان سقز یكی دیگر از شهرهای استان كردستان و دومین شهر پرجمعیت استان بعد از سنندج است. قلعه باستانی زیویه، مجموعه كاروانسرا، بازار قدیمی سقز، مسجد دومناره و دریاچه سد شهید كاظمی از جاذبه‌های گردشگری این شهرستان است. دریاچه زریوار یكی از مناطق زیبای ایران محسوب می‌شود كه در شهرستان مریوان قرار دارد. آب این دریاچه از جوشش چشمه‌‌هایی كه در كف آن است تامین می‌شود. دریاچه زریوار به علت داشتن آب شیرین شرایط مناسب برای رشد انواع ماهی را دارد.
در سفر به کردستان از دو پل تاریخی دیدن کنید. پل قشلاق در سه کیلومتری شرق سنندج بر روی رودخانه قشلاق کشیده شده است. این پل با آجر بنا شده و به دوره صفوی بر می گردد. دو دهانه بزرگ و 4 چشمه کوچک را دارا ست. عرض پل در حدود 5.8 متر و طول آن حدود 90 متر می باشد. در دو طرف ستونهای اصلی آبشکنهایی، هر دو در اشکال گرد و مثلثی وجود دارند. دو دست نوشته که بر روی ساختار اصلی پل قرار دارند و به دوره قجر باز می گردند، تاریخ ساخت را 1148 هجری ذکر می نماید و دیگری تاریخ تعمیر آن را 1334 بعد از هجرت نشان می دهد.
پل صلوات آباد هم در 15 کیلومتری جاده بیجار-تکاب واقع شده. در ساخت این پل، طاق های لب تیز و سکوهای متعددی، با دیدی کامل از اصول معماری ایرانی و اصول پل سازی، بکار برده شده است. پل صلوات آباد شامل 9 دهانه قوسی شکل مختلف می باشد. این پل 130 متر طول دارد و ارتفاع آن بر طبق موقعیت توپو گرافی بین 8.4 تا 12 متر است.
این در فاصله 12 کیلومتری از قمه چوکی-روستایی در بیجار-و به طرف شمال جاده بیجار-تکاب قرار دارد. عمر ساخت این قلعه به قرون نهم یا هشتم قبل از میلاد رجعت داده می شود. در قسمت غربی این ساختار ناحیه ای به عمق 100 متر وجود دارد که سکوی غربی قلعه را به جاده ای ناهموار متصل می سازد. بانیان این بنا در این بخش یک شاهکار را در استحکامات بنا با طول 100 متر و ارتفاع 15-20 متر بوجود آورده اند. این بنا از سنگهای بزرگی ساخته شده که بر استحکام بنا می افزایند. این سبک از معماری به هزاره اول قبل از میلاد باز میگردد. در حاشیه شمالی قلعه، شکافی به طرز ماهرانه ای تراش خورده است. درحالیکه در شمال شرقی پله های زیادی وجود دارند که نمایانگر سه دوره سکونت مادها، اشکانیان و پارت ها است. در دوره مغولها محرابی کوچک با چهار پله بنا شد که آثار بجا مانده از آن بسیار جالب توجه است. ساخت اقامتگاه خشتی و آجری در محدوده شرقی و بر ساختار ساسانیان، هنوز دارای ویژگی مغولها است.