اگر تا به حال با هواپيما سفر کرده باشيد حتما گرفتن گوش با برخاستن هواپيما از زمين يا هنگام فرود را تجربه کرده ايد.
معمولا مهمانداران براي برطرف کردن اين مشکل به شما آب نبات يا آدامس مي دهند. اما ممکن است باز هم اين مشکل کلافه کننده تا انتهاي سفر با شما همراه باشد. گرفتگي گوش در هواپيما به علت وارد شدن فشار به پرده صماخ و ساير بافت هاي گوش مياني است و وقتي رخ مي دهد که هواپيما سرعت ارتفاع خود را تغيير داده و در نتيجه فشار هواي گوش مياني و فشار هواي محيط از تعادل خارج مي شوند. در اين ميان گر چه اغلب اوقات روش هايي مانند خميازه کشيدن، آدامس جويدن يا عمل بلعيدن مي تواند اين حالت را اصلاح کند اما موارد شديد گرفتگي گوش در هواپيما ممکن است نياز به درمان هاي پزشکي داشته باشند.
گرفتگي گوش در هواپيما مي تواند در يک يا هر دو گوش رخ دهد.
علايم و نشانه هاي آن عبارت هستند از: احساس ناراحتي مختصر يا درد گوش، احساس پُري گوش و کم شدن مختصر شنوايي يا مبهم شدن صداهاي محيط.
در صورتي که گرفتگي گوش شما براي چند ساعت طول بکشد يا گرفتگي گوش شما شديد باشد اين علايم ظاهر مي شوند: درد شديد، احساس فشار در گوش مانند وقتي که زير آب مي رويد، کاهش شنوايي متوسط تا شديد، زنگ زدن گوش، سرگيجه، استفراغ و خون ريزي از گوش.
معمولا شما مي توانيد خودتان گرفتگي گوش را برطرف کنيد. در صورتي که احساس ناراحتي، پُري گوش يا شنيدن صداهاي مبهم بيش از چند ساعت به طول انجامد يا هر يک از علايم و نشانه هاي تشديد را تجربه کرديد به پزشک مراجعه کنيد.
در هنگام پرواز چه اتفاقي رخ مي دهد؟
براي آن که پرده صماخ آن طور که بايد مرتعش شود بايد فشارهاي گوش مياني با فشار هواي محيط خارج برابر باشد. تنظيم فشار هوا به عهده مجراي باريکي به نام مجراي استاش است. يک انتهاي اين مجرا به گوش مياني و انتهاي ديگر آن در محل تلاقي انتهاي بيني و قسمت فوقاني حنجره باز مي شود.
به طور معمول بافت هاي گوش مياني به آرامي هوا را جذب مي کنند. اين موجب ايجاد فشار هواي کمتر در سمت داخل پرده صماخ نسبت به خارج مي شود. زماني که چيزي مي بلعيد يا خميازه مي کشيد ماهيچه هايي را فعال مي کنيد که باعث باز شدن مجراي استاش مي شود و به گوش مياني اجازه مي دهد تا فشار خود را تنظيم کند. وقتي هواپيما اوج مي گيرد يا فرود مي آيد، فشار هواي محيط به سرعت تغيير مي کند ولي عملکرد طبيعي مجراي استاش به اين سرعت نيست. وقتي فشار هوا در يک سمت پرده صماخ از تعادل خارج مي شود، اتفاقات مختلفي در گوش مياني رخ مي دهد که به شدت و مدت اختلاف فشار وابسته است. مثلا پرده صماخ کشيده مي شود و به خوبي مرتعش نمي گردد و شما صداها را مبهم مي شنويد. کشش پرده صماخ موجب احساس فشار و درد مي شود. در صورتي که عدم تعادل فشار باقي بماند، مايعات بافتي گوش مياني فضا را پُر مي کنند تا فشار را برابر کنند. اگر فشار، شديد يا طولاني باشد ممکن است پرده گوش پاره شود. مويرگ هاي گوش مياني ممکن است پاره شده و باعث خون ريزي گوش مياني در پشت پرده صماخ شوند. همچنين ممکن است دريچه هاي غشايي گوش مياني (دريچه بيضي و دريچه گرد) پاره شوند.
هر وضعيتي که موجب بسته شدن مجراي استاش و محدوديت عملکرد آن شود مي تواند خطر گرفتگي گوش در هواپيما را افزايش دهد.
عوامل خطر شايع عبارت هستند از: مجراي استاش کوتاه (خصوصا در نوزادان و کودکان)، سرماخوردگي، سينوزيت، رينيت آلرژيک، عفونت گوش مياني و خوابيدن در هنگام فرود يا بلند شدن هواپيما.
اگر دچار گرفتگي گوش شديد يا مکرر شويد، بافت هاي گوش داخلي يا مجراي استاش آسيب مي بينند و احتمال آن که مجددا دچار اين مشکل شويد بيشتر مي شود. عوارض طولاني مدت فقط وقتي اتفاق مي افتد که وضعيت جدي باشد يا مدت زيادي طول بکشد يا ساختارهاي گوش مياني يا داخلي آسيب ديده باشند. عوارض نادر اين حالت عبارت هستند از: کاهش شنوايي دائم و وزوز گوش مزمن.
از روش هاي ساده تا درمان هاي جدي
در بيشتر افراد، گرفتگي گوش در هواپيما توسط خود شخص قابل برطرف شدن است. وقتي علائم باقي بمانند ممکن است نياز به درمان هايي داشته باشيد تا فشار گوش متعادل شود و علائم شما برطرف شوند. پزشک به شما داروهايي مي دهد تا وضعيتي را که موجب عملکرد ناقص مجراي استاش شده است اصلاح کند. اين داروها شامل اسپري بيني دکونژستانت، دکونژستانت خوراکي و آنتي هيستامين هاي خوراکي مي شوند.
علاوه بر داروهاي فوق روشي به شما پيشنهاد مي شود که " مانور والسالوا " ناميده مي شود. براي اين کار بيني خود را با دست بگيريد، دهان خود را بسته و به آرامي هوا را به قسمت خلفي بيني خود فشار دهيد مانند وقتي که مي خواهيد فين کنيد. وقتي داروها عملکرد مجراي استاش را بهبود بخشيدند اين مانور مي تواند با فشار مجرا را باز کند.
درمان جراحي براي گرفتگي گوش هواپيما به ندرت لازم مي شود. پزشک در اين روش برشي روي پرده صماخ مي دهد تا فشار هوا را متعادل کند و مايع خارج شود. آسيب هاي شديد مانند پارگي پرده صماخ يا پارگي غشاهاي گوش داخلي اغلب با گذشت زمان خود به خود بهبود مي يابند. جراحي در مواقع نادر براي ترميم آن ها لازم مي شود.
* در هنگام بلند شدن يا به زمين نشستن هواپيما خميازه بکشيد يا چيزي ببلعيد. اين کارها ماهيچه هاي مجراي استاش را فعال کرده و موجب باز شدن مجراي استاش مي شوند. براي اين کار مي توانيد آب نبات بمکيد يا آدامس بجويد.
* مي توانيد در زمان بلند شدن يا نشستن هواپيما از مانور والسالوا که توضيح داده شد استفاده کنيد. اين مانور را چند بار تکرار کنيد (خصوصا در هنگام فرود) تا فشار گوش و کابين هواپيما را متعادل کنيد.
* در هنگام بلند شدن يا نشستن هواپيما نخوابيد. اگر در اين مواقع بيدار باشيد مي توانيد با احساس فشار روي گوش از روش هاي پيشگيري کننده استفاده کنيد.
* اگر براي تان امکان دارد در هنگام سرماخوردگي، سينوزيت، احتقاق بيني يا عفونت گوش پرواز نکنيد. در صورتي که اخيرا گوش خود را جراحي کرده ايد قبل از پرواز با پزشک خود مشورت کنيد.
* اگر دچار احتقان بيني شديد، نيم تا يک ساعت قبل از بلند شدن يا به زمين نشستن هواپيما از اسپري دکونژستانت بيني استفاده کنيد. از استفاده بيش از حد خودداري کنيد زيرا استفاده مکرر از اين اسپري ها در مدت چند روز خود موجب افزايش احتقان مي شود.
دکونژستانت هاي خوراکي اگر نيم تا يک ساعت قبل از پرواز خورده شوند موثرند، اما اگر بيماري قلبي، اختلال ريتم قلبي يا فشار خون بالا داريد قبل از مصرف دکونژستانت خوراکي با پزشک مشورت کنيد. اگر بالاي 50 سال سن داريد ممکن است به دنبال مصرف دکونژستانت هاي حاوي سودوافدرين دچار عارضه جانبي بزرگي ناگهاني پروستات که يک وضعيت اورژانس است شويد. اگر باردار هستيد قبل از مصرف دکونژستانت هاي خوراکي با پزشک مشورت کنيد.
* اگر حساسيت داريد، داروي ضد حساسيت خود را يک ساعت قبل از پرواز مصرف کنيد.
* آب کافي بنوشيد. مصرف آب کافي از تحريک مجراهاي بيني و گلو جلوگيري کرده و به عملکرد بهتر مجراي استاش کمک مي کند.
نوشيدني هاي حاوي کافئين مي توانند باعث از دست رفتن آب بدن شما شوند. هم چنين آن ها عروق خوني را تنگ مي کنند و مي توانند باعث افزايش خطر پارگي مويرگ ها شوند.
براي کمک به کودکان براي جلوگيري از گرفتن گوش شان حين پرواز مي توانيد از اين روش ها استفاده کنيد:
* به کودک خود درهنگام بلند شدن يا نشستن هواپيما يک نوشيدني بدهيد تا بلع مکرر داشته باشد. پستانک نيز در اين مواقع موثر است. کودکان بزرگ تر از 4 سال مي توانند آدامس بجوند يا با ني مايعات بنوشند.
اگر اين روش ها عمل نکرد، پزشک مي تواند قطره گوشي براي کودک شما تجويز کند که حاوي ضد‌درد و مواد بي حسي، براي هنگام پرواز است. هر چند اين قطره ها معمولا به ندرت لازم مي شوند.
دکونژستانت ها براي کودکان توصيه نمي شود، لذا از مصرف آن ها براي کودک خودداري کنيد.