كوه در فرهنگ ایرانی نماد استقامت و پایداری است. راهپیمایی و كوهنوردی در دامنه كوه و صعود از آن یكی از فعالیت‌های ورزشی دوست‌داشتنی محسوب میشود. كشور ایران با داشتن بیش از 390 كوه، با ارتفاعی بیش از 2000 متر و 92 كوه با ارتفاع بیش از 4000 متر از سطح دریا، جزو كشورهای مرتفع جهان است.
كوه دماوند از رشته‌كوه‌های البرز، بلندترین قله ایران و یكی از زیباترین كوه‌های جهان است. این كوه از دوران باستان مورد توجه بوده است و در بسیاری از اسناد تاریخی، كتیبه‌ها و آثار شعرا و نویسندگان از آن نام برده شده است. بلندای این آتشفشان خفته 5610 متر است. حدود ده مسیر صعود به دماوند وجود دارد.
برای رسیدن به قله دماوند، مسیرهای مختلفی وجود دارند كه شناخته‌شده‌ترین آنها این جبهه‌ها هستند. جبهه شمالی؛ مسیر صعود این جبهه از میان دو یخچال سیوله (سمت راست) و دوبی سل (سمت چپ) صورت می‌گیرد.
جبهه شمال شرقی كه پناهگاه تخت فریدون در این مسیر قرار دارد. جبهه غربی كه پناهگاه سیمرغ در این مسیر قرار دارد. جبهه جنوبی كه از سمت جنوب شرقی كوه پلور، رینه، گوسفندسرا و بارگاه سوم در این مسیر قرار می‌گیرند. آسان‌ترین این مسیرها جبهه جنوبی و سخت‌ترین آنها جبهه شمالی است. سه جبهه شمالی، جنوبی و شمال شرقی در نزدیكی روستاها قرار گرفته‌اند و همچنین همگی دارای جان‌پناه در میان راه هستند.
قله دماوند به عنوان اثر طبیعی ملی در سال 1381 به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست پیوسته است.
سبلان با ارتفاع 4850متر در شمال غرب ایران، در استان اردبیل واقع شده است. وجود دهانه‌های آتشفشانی متعدد و چشمه‌های آبگرم فراوان از ویژگی‌های سبلان است. برای صعود به سبلان از اردبیل به وسیله اتومبیل گردشگران و كوهنوردان به آخرین نقطه اتومبیل رو به نام �قطورسو� می‌روند.
فاصله این آبادی تا اردبیل نزدیك به صد كیلومتر است و راهی كوهستانی و صعب‌العبور دارد كه خود از جاذبه‌های گردشگری فراوانی برخوردار است. صعود از قطورسو تا قله سبلان حدود هشت ساعت طول می‌كشد. اگرچه این مسیر دارای شیب نسبتا تندی است، اما به‌علت وجود دامنه‌های سبز و خرم و مملو از گیاهان معطر و گل‌های وحشی، كوهنوردی در طول آن بسیار لذتبخش است.
رشته كوه‌های تخت سلیمان و علم كوه كه گروه تخت سلیمان نامیده می‌شوند، عبارتند از: چند رشته‌كوه عظیم و مرتفع سنگی منشعب شده از خط‌الراس اصلی البرز كه بین 45 و 50 درجه تا 10/ 51 درجه طول شرقی و بین 15/ 36 درجه عرض شمالی و در جنوب شهرستان كلاردشت واقع شده است.
تخت سلیمان دارای بلندی 4650 متر است. علم‌كوه نیز با ارتفاع 4850 متر در‌كنار سبلان و پس از دماوند دومین قله مرتع كشور محسوب میشود. شیب مداوم دیواره علم‌كوه و ارتفاع قابل ملاحظه‌اش (حدود 800 متر) آن را در زمره صخره‌های برتر سراسر جهان قرار داده است. به‌دلیل وجود یخچال‌ها، برف‌چال‌ها و دیواره‌های صعب‌العبور، این مجموعه از مشهورترین ارتفاعات كشور محسوب میشود و مورد توجه كوهنوردان و صخره‌نوردان بسیاری است.
كوه دنا كه در میان مردم محلی به �كل قدویس� (به معنای قله پاك و بلند) معروف است؛ در 30 درجه شمال شرقی سمیرم و ده درجه شمال شرقی دهكده آب ملخ، در جنوب منطقه بویراحمد قرار گرفته است. دنا با ارتفاع 4409 متر، بلندترین قله رشته كوه‌های زاگرس است. برای صعود به دنا باید خود را به دهكده آب ملخ برسانید كه آخرین آبادی سرراهی محسوب میشود. زمان صعود از این آبادی تا دنا حدود هفت ساعت است.
در دره‌های دامنه كوه دنا، چشمه‌های كوچك و بزرگ متعددی تشكیل شده است. شرایط مناسب آب و هوایی و بارش سالانه 600 تا 1200 میلی‌متر، این منطقه را یكی از مستعدترین مناطق رویشی كرده است. وجود گونه‌های گیاهی و جانوری متنوع، سبب تبدیل دنا به ذخیره‌گاه زیست شده و منطقه حفاظت شده دارای وسعتی حدود 94 هزار هكتار است.
غالیه كوه كه در 80 كیلومتری جنوب غربی شهرستان الیگودرز قرار دارد، یكی از مرتفع‌ترین كوه‌های جنوب غربی ایران به شمار می‌رود. ارتفاع این كوه از سطح دریا 4110 متر است و مرز طبیعی شهرستان الیگودرز و دزفول را تشكیل می‌دهد.
برای صعود به این كوه می‌توان از طریق جاده ماشین رو به آبادی چشمه پر رفت كه در 48 كیلومتری جنوب غربی الیگودرز قرار دارد؛ این دهكده آخرین آبادی منطقه است و راهپیمایی از اینجا شروع میشود. دامنه‌های این كوه از گل‌ها و گیاهان معطر پوشیده شده كه فضا را خوشبو و چشم‌نواز كرده است. انواع پرندگان شكاری، خرس، گراز و گرگ از گونه‌های جانوری این كوه محبوب كوهنوردان محسوب می‌شوند.
این رشته كوه به طول تقریبی 50 كیلومتر در نزدیك شهرستان ازنا در لرستان قرار گرفته است. اشترانكوه یكی از زیباترین كوه‌های كشور به شمار می‌رود كه دارای یخچال‌های طبیعی و دائمی است و در تمام سال پوشیده از برف و یخ است. بلندترین قله اشترانكوه، قله‌ای معروف به چال‌كبود (سن‌بران) است كه حدود 4100 متر ارتفاع دارد.
این رشته كوه دارای جاذبه‌های طبیعی فراوانی است و به سبب تنوع پوشش گیاهی و جانوری، این منطقه سال1340 به عنوان منطقه حفاظت شده در نظر گرفته شد. از مهم‌ترین پوشش گیاهی این منطقه می‌توان به ریواس، گون، پسته كوهی، گل‌ها و گیاهان گوناگون اشاره كرد. خرس قهوه‌ای، روباه، مار قیطانی، سنجاب درختی، عقاب، شاهین و جغد از مهم‌ترین گونه‌های جانوری اشترانكوه است. به سبب یافتن تعدادی سنگواره، اشترانكوه از ارزش ژئوتوریستی نیز برخوردار است.
شیركوه در جنوب شهرستان یزد و در نزدیكی قریه ده بالا واقع شده است. ارتفاع این كوه 4075 متر است. از یزد می‌توان براساس برنامه‌ای فشرده یكروزه به شیركوه صعود كرد، اما به‌علت قرارگیری دهكده ده بالا در دره‌ای باصفا و به همین نام، بسیاری از كوهپیمایان یك شب را در ده بالا اقامت می‌كنند.
با رسیدن به نزدیك قله، چشمه‌ای وجود دارد كه با داشتن آبی بسیار سرد و گوارا، بر جاذبه طبیعی این منطقه افزوده است. مهم‌ترین گونه گیاهی در دامنه‌های شیركوه، آوی شن است.
رشته كوه سهند در جنوب شرقی تبریز قرار دارد. این رشته كوه دارای سه قله بلند است كه مرتفع‌ترین آنها قله سهند با ارتفاع حدود 3700 متر است. سهند آتشفشانی خاموش است به همین دلیل دارای چشمه‌های آب معدنی متعدد از قبیل آب‌های اسیدی، آهن‌دار و آب‌های سرد و گرم است. آب‌های دامنه غربی نیز دارای نمك فراوان هستند.
برای صعود به سهند، تا لیقوان را می‌توان با اتومبیل طی كرد. پس از حدود پنج ساعت پیاده‌روی در دامنه‌های سبز و خرم آن، كوهنوردان به محلی به نام �آب گرم� می‌رسند و معمولا یك شب را آنجا سپری می‌كنند. از آب گرم تا قله حدود 11 ساعت كوهنوردی است. پس از صعود از كوه، دشتی وسیع و سبز نمایان میشود كه انتهای آن به قله سهند منتهی میشود.
كوهستان الوند یكی از جاذبه‌های طبیعی استان همدان است. قله زیبای الوند با ارتفاع حدود 3500 متر بلندترین بخش این كوهستان است كه در‌جنوب همدان و شمال‌تویسركان واقع شده است و طی یك برنامه یك روزه می‌توان به آن صعود كرد. قله الوند در بیشتر روزهای سال پوشیده از برف است، اما مسیر صعود به آن در بخش‌هایی از سال كاملا سرسبز و زیباست.
چشمه‌های متعددی كه دارای آبی خنك و گوارا هستند، در مسیر صعود به قله قرار دارند و بر زیبایی كوهپیمایی در راه رسیدن به الوند افزوده‌اند. دره‌های عمیق و سرسبز به همراه چمنزارهای وسیع از دیگر ویژگی‌های این كوهستان است كه سالانه كوهپیمایان زیادی را به خود جذب می‌كند.
كوه بینالود با ارتفاع 3150 متر در شمال شرق ایران واقع شده است. این كوه كه ادامه رشته كوه البرز است، در شمال نیشابور قرار دارد و دو دشت مشهد و نیشابور را از یكدیگر جدا كرده است. علت نامگذاری این كوه نیز همین است؛ بینالود یعنی كوهی كه دو دشت را از یكدیگر جدا كرده است (در زبال محلی �بینالوت� یا �بنلی� خوانده میشود).
برای صعود به بینالود باید به آخرین آبادی نزدیك به آن كه صومعه نام دارد، رفت. این دهكده در 15 كیلومتری نیشابور قرار دارد. مدت راهپیمایی از صومعه تا پای كوه حدود هشت ساعت و از آنجا تا قله بینالود چهار ساعت طول می‌كشد. این منطقه دارای آب و هوایی مناسب است به همین دلیل از پوشش گیاهی و جانوری متنوعی برخوردار است.