بدون شك �تخت‌جمشید� نامی است كه نه‌تنها در ایران، بلكه در تمام جهان پرآوازه است. تخت‌جمشید همان مكانی است كه در روزگار امپراتوران هخامنشی، پایتختی مدرن و مجلل به شمار می‌آمده است. اینك نیز نمی‌توان چشم بر آن همه شكوه فرو بست. این مكان در فهرست سازمان جهانی یونسكو در سال 1979 به ثبت رسیده است.
تخت‌جمشید حوادث بسیاری را به خود دیده است؛ از سوختن در آتش تا تهاجم و دیگر بلایای طبیعی و غیرطبیعی... این قصه سر درازی دارد كه خارج از بحث ماست.
در این محوطه یكی از قدیمی‌ترین و باشكوه‌ترین بناهای تاریخی ایران به نام موزه تخت‌جمشید، آغوش خود را به روی گردشگران داخلی و خارجی گشوده است و باقیمانده‌های این كاخ عظیم شاید تا حدودی بتواند قصه مردمان آن روزگار را به شیوه‌ای مجسم روایت كند.
خشت بنای موزه تخت‌جمشید كه یكی از مجموعه‌های تخت‌جمشید به شمار می‌رود، چیزی در حدود 2500 سال پیش نهاده شد؛ یعنی در همان دوران اقتدار سلسله هخامنشیان. البته تنها بخش‌هایی از این بنا در حال حاضر به عنوان موزه استفاده می‌شود.
ورودی موزه در یك ایوان كه در بخش شمالی ساختمان واقع شده است، قرار دارد، ساختمان موزه فعلی هم از شكوه و عظمتی برخوردار است كه در برخی موارد حتی خیره‌كننده‌تر از اشیای داخل موزه به نظر می‌آید. به طور مثال سقف ایوان این بنا را 8 ستون چوبی تشكیل داده كه با سر ستون‌های گاو 2 سرنگه داشته شده است. حتی پایه این ستون‌ها به شكلی ماهرانه و در نهایت زیبایی حجاری شده‌اند.
در مجموع این بنا دارای یك ایوان، 2 گالری و یك تالار است. جالب توجه آن‌كه بزرگ‌ترین تخته سنگ یك تكه در مجموعه تخت‌جمشید در این بنا مورد استفاده قرار گرفته است.
هخامنشیان بازمانده در موزه
با ورود به تالار، شما بسیاری از اشیا و آثار بر جای مانده از دوران هخامنشیان را خواهید دید، چنانچه در این خصوص اطلاعات تاریخی لازم را ندارید، حضور یك راهنما و گفته‌های او می‌تواند درك درست‌تری را نسبت به آن دوره ارائه كند. در یكی از قفسه‌های تالار، 8 مهره چشم با رنگ‌های متنوعی مانند زرد، سیاه، قهوه‌ای و غیره به چشم می‌خورد. این مهره‌ها سال 1337 در محوطه تخت‌جمشید كشف شد. هر كدام از مهره‌های مذكور ابعاد خاص خود را دارد.
ضمن بازدید، هر گردشگری با شنیدن و دیدن ساختار و نظم اداری دوران هخامنشیان متحیر خواهد شد. این مساله را گل‌نوشته‌های تخت‌جمشید گواهی می‌دهند. در حقیقت این گل‌نوشته‌ها اسناد خزانه تخت‌جمشید بوده‌اند كه با خط عیلامی تحریر شده‌اند. اما عجیب‌تر از همه این‌كه بسیارى از این كتیبه‌ها داراى نقش مهر هستند. همه مقامات و مسوولان آن دوره با مهر كردن اسناد به نوعی به آنها سندیت می‌بخشیدند.
در همین موزه اثر یك مهر وجود دارد كه بیش از موارد دیگر، نگاه شما را مسحور خود خواهد ساخت. نقش مهر كوروش اول كه روى یك لوح حك شده است. موزه تخت‌جمشید كه 9 سال پیش یعنی 28 اردیبهشت سال 1381 و همزمان با روز جهانی موزه افتتاح شد، در برگیرنده اشیای باستانی بسیاری است. از جمله چشم و گوش گاو كه از جنس سنگ ساخته شده‌اند، به اضافه سر شیر و یك پنجه از سنگ لاجورد كه به این تالار جلوه خاصی بخشیده‌اند.
انگار در دوره هخامنشیان نیز حشراتی مانند مگس موجب سلب آسایش امپراتوران وقت بوده‌اند، نشانه آن هم یك مگس‌پران است كه در موزه به نمایش گذاشته شده است.
علاوه بر موارد فوق، ابزار و اداوات جنگی ایرانیان باستان مانند خنجر، سرنیزه، شمشیر و پیكان به شیوه‌ای زیبا در معرض دید عموم گذاشته شده است. در بخش دیگری از موزه، حكم خشایار شاه با ترجمه به زبان‌های فارسی و انگلیسی قرار دارد.
جالب است بدانید خشایارشاه، پادشاه ایران بر سرزمینی حكم می‌راند كه متشكل از 127 استان بود. موسیقی از دوران باستان تا امروز جایگاه خاصی در فرهنگ ایرانیان داشته و دارد. وجود كرنا و مجمر 2 ابزار موسیقی موجود در این موزه، دلالت بر این موضوع دارد. از كنار دیواره‌های موزه كه رد می‌شوید، گویی نجوایی نهان از آن دوران هنوز به گوش می‌رسد.
حالا شما در قدیمی‌ترین ساختمان بر جای مانده از دوران ایران باستان هستید. در اینجا پیكره شكسته سنگی 2 گاو و مجسمه ناتمام یك سگ هم به شما خیره می‌شوند. در یك كلام می‌توان گفت همه چیز تحسین‌برانگیز است. همه چیز نشان و نمادی از عظمت و ابهت دارد؛ درست مانند �پنجه عقاب�.
تخت‌جمشید را پاس بداریم
این موزه تنها یك بخش كوچك از یك موزه بزرگ به نام تخت‌جمشید است. تمام ذرات این بخش، شاهد روزگاران و حوادث تاریخی بسیار بوده‌اند. هنوز هم حادثه در كمین آن است، چنانچه بسیاری از اشیای نفیس و گرانبهای این مجموعه، از دیگر موزه‌های معتبر و نامعتبر جهان سر در‌آورده‌اند.
تندیس �خدمتكار� در موزه میهوی ژاپن، تندیس �سرباز� در موزه لوور، �سرباز هخامنشی� در موزه بوستون، �سرستون ایوان شمالی كاخ صد ستون� در شیكاگو، �سر ستون تخت‌جمشید� و �شیرهای غران� در دانشگاه شیكاگو، �ملازمین� در موزه متروپلیتین آمریكا و... تنها بخش كوچكی از آثاری هستند كه امروز بناچار در تبعید به سر می‌برند.
تخت‌جمشید را باید در مقام و اندازه بزرگش پاس داشت و برای این مجموعه باستانی، غنی و باشكوه برنامه‌های حفاظتی درخوری اجرا كرد تا در طول سال‌های آتی، شاهد به تاراج رفتن دیگر بقایای این تمدن بزرگ نباشیم.