این روزها، سرمای هوا موقعیت خوبی برای سفر به اردبیل فراهم نمی کند اما اگر از همین حالا دنبال یک مقصد دنج و آرام برای سفر نوروزی تان می گردید، می توانید به روستای کزج در اردبیل فکر کنید. روستایی از توابع فیروزآباد خلخال که یکی از توریستی ترین نقاط استان اردبیل به حساب می آید.

کزج در 15 کیلومتری شمال‌غربی هشجین قرار دارد. این روستا با بافت سنتی، معماری خاص و موقعیت کوهپایه ای اش، چشم انداز زیبایی برای گردشگران به وجود آورده است.

بهره مندی از طبیعت بکر و جاری شدن رودخانه قزل اون از بین باغات روستا هم این منطقه را رونق بخشیده است. در سفر به روستای کزج، آن چه بیش از هر چیز چشم تان را خیره می کند، باغ های انگور، گردو، سیب و گلابی، گیلاس، آلبالو و توت است.

درختانی که منبع درآمد باغداران این روستا هستند و در کنار جاجیم بافی، پلاس بافی، جوراب، کلاه و دستکش، طناب و سبدبافی زنان این روستا، زندگی اهالی را تأمین می کنند.

نام این روستا برگرفته از کلمه "کزه" به معنی چوبدستی (دگنگ یا ال‌آغاجی) است.

سبک معماری کزج، شما را به یاد روستای تاریخی ماسوله در گیلان می اندازد. خانه هایی کوهپایه ای با ایوان های رنگی، در های چوبی و در و پنجره های قدیمی.

 پشت بام اکثر خانه‌های این روستا کاهگلی است و به دلیل قرارگیری در دامنه کوه، مثل ماسوله پشت بام هر خانه حیاط خانه ای دیگر است. مردم کزج سقف و پشت بام خانه‌هایشان را معمولا با لایه‌های كاهگلی متعددی که حدود نیم سانتی متر هستند می پوشانند و هر سال ماله کشی می کنند.

 به این ترتیب، سقف های خانه های کزج آن قدر ضخیم است که بارش های باران و برف موجب چكه كردن سقف ها نمی‌شود.

این لایه‌های كاهگلی از تركیب گل خاك رس منطقه و كاه گندم تهیه می‌شود و نمك هم برای جلوگیری از نفوذ آب به لایه‌های زیرین به آن اضافه می شود.

با وجودی که این روزها شیوه های جدید معماری مثل قیر، ایزوگام، ایرانیت و سیمان و... باب شده اما هنوز هم اهالی كزج با همین شیوه های قدیمی خانه هایشان را ایمن می کنند.