بدون تردید دیدن شهر سربداران، شهر تاریخ نگار مشهور، ابوالفضل بیهقی و شهر ملا هادی سبزواری میتواند مقصدی ایدهآل برای گردشگرانی باشد كه به دنبال سفری متفاوت و به جستجوی دیدنیهایی بكر هستند.
سبزوار همواره در طول تاریخ در بطن حوادث و رویدادها قرار داشته و همین موضوع سبب شده است این شهر میراثدار آثاری ارزشمند و دیدنی باشد.
اگرچه سبزوار در دوران پرفراز و نشیب تاریخ خود شاهد ظهور افرادی تاثیرگذار و مشهور بود ولی بدون تردید اوج این رویدادهای تاریخی را میتوان در روزگار سربداران و قیام اینبزرگمردان ایرانی علیه مهاجمان بیگانه قلمداد كرد كه شعار آزادگی و شرافتشان در گوش تاریخ طنین دارد كه: سر به دار میدهیم، تن به ذلت نمیدهیم. در میان آثار موجود این شهر شاید بتوان مسجد جامع و مصلای آن را كه یادگاری از عصر سربداران است، یكی از مهمترین این آثار قلمداد كرد.
این بنا دارای نقشه دو ایوانی بوده و در دوره پهلوی دو مناره به ایوان جنوبی اضافه شده كه فاقد تزئینات است. ایوان شمالی مسجد از آجر ساخته شده و دارای دو مناره بلند است كه برای گفتن اذان از آنها استفاده میشد كه در دوره قاجار به آن الحاق شده است.
ارتفاع دو مناره بالای ایوان، از پشت بام 11 متر است. در دو پایه طرفین ایوان جنوبی حاشیهها و خوانچهها و مربعها و گلدانها طرح شده و در پنجرههای مربع شكل، با خط بسیار درشت ثلث و كاشی سفید بر زمینه لاجوردی، كلمات الله، محمد، علی، فاطمه، حسن و حسین را از بالا به طرف پایین نوشتهاند و در خوانچههای دو پایه ایوان با كاشی سفید به خط ثلث در زمینه لاجوردی، نوشته شده: لاالهالاالله، محمد رسولالله، علی ولیالله. اطراف خوانچهها با نقوش متناسب زینت یافته و در هر حال پایههای ایوان كه قبلا ساده و آجری بوده اكنون دارای تزئینات كاشی هفت رنگ است.
در دوره رضاشاه سردر این مسجد پس از پارهای تغییرات در ساختار شهر و خیابان بیهق خراب شد و سپس به دست سید محمد اشراقی، از معماران شهر، بازسازی شد. در دالان طرف شرقی ایوان شمالی جامع سبزوار سنگ مستطیل خوش خطی است كه گوشه ی راست طرف بالا و گوشه چپ طرف پایین آن شكسته و از بین رفته است و همان سنگ شكسته ناقص را بدیوار دالان در نزدیك دری كه از ایوان وارد راهرو می شود نصب كرده اند و اتفاقاً تمام عبارت این سنگ و شكستگی آن در سال هزار و سیصد قمری از طرف مرحوم حسنخان اعتماد السلطنه در صفحه دویست و چهار جلد سوم مطلع الشمس ذكر شده و عیناً از آن كتاب ذیلاً نقل می شود.
در سمت شمال مسجد و شرقی ایوان شمالی شبستانی است شامل نه ضربی كه یك ضربی آنرا كه در زاویه ی شمال شرقی شبستان واقع شده در سالها قبل از شبستان جدا و دیوار كرده و ضمیمه ی دكان كنار خیابان بیهق نموده اند( و این عمل خلاف موازین شرعی است و كسی مجاز نیست محل نماز گذاران را بدیگری برای كسب واگذار كند) و سه ضربی طرف راست این شبستان مجاذی فضای مسجد و از آنجا نور میگردد و در آهنی شیشه دار در جلو این سه ضربی نصب است و بقیه متضل بشبستان شرقی مسجد می باشد.