اگر شما جزء آن دسته از طبیعت گردانی هستید که به کوهستان و جنگل علاقه دارید، احتمالا می توانید معنای واقعی سرما را بفهمید. بسیاری از ما فکر می کنیم که می دانیم سرما چیست، اما حقیقت این است که واقعا نمی دانیم! اصلا نمی توان تصور کرد که سرمای زیر منفی 30 درجه با لباس های خیس چه معنایی دارد! شما به عنوان کسی که زیاد مسافرت می رود لازم است بدانید سرما چیست و چه بلایی سر انسان می آورد و کمک های اولیه در مقابله با آن چیست!
علائم و نشانه های فرد سرمازده
1- ابتدا بدن او دچار لرز می شود.
2- پوست سرد و خشك می شود.
3- نبض كند می شود.
4- تعداد تنفس بیمار كمتر از حالت طبیعی می شود.
5- درجه حرارت بدن به 35 درجه یا كمتر می رسد.
6- خواب آلودگی ظاهر می شود كه ممكن است به كُما منجر شود.
7- ممكن است ایست قلبی رخ دهد.
لرز اولین واكنش دفاعی بدن برای گرم كردن خود است و بدن بطور خودكار سعی می كند تا با افزایش كار عضلات حرارت بیشتری تولید كند و دمای قسمت مركزی خود را ثابت نگه دارد. اما با پیشرفت آسیب و كاهش بیشتر دمای بدن، این واكنش دفاعی نیز مختل می شود. گیج و منگ شدن مصدوم و از دست دادن قدرت قضاوت و تصمیم گیری و از دست دادن هماهنگی حركات و فعالیتهای بدنی، اشكال در تكلم و صحبت كردن و همچنین سفتی و انقباض عضلانی از دیگر علائم هیپوترمی است.
انواع سرمازدگی
دو نوع سرمازدگی عضوی و عمومی داریم. در سرمازدگی عمومی مویرگ های پوست منقبض شده و جریان خون را از پوست کاهش می دهد تا گرمای کمتری از سطح بدن خارج شود.
علایم این نوع سرمازدگی رنگ پریدگی، لرزه در بدن، انقباض ماهیچه ها، احساس سرمای زیاد، صحبت های مبهم و درک مختل و غیر منطقی است. توجه داشته باشید که هیچ گاه فکر نکنید مصدوم سرمازده مرده است، حتی اگر ضربان و تنفس وی را حس نکنید.
نکته: وقتی دما به زیر 35 درجه سانتی گراد برسد، سرمازدگی به انسان دست می دهد که می توان به خوبی درمان کرد اما اگر دمای بدن به 26 تا 34 درجه سانتی گراد برسد، شانس بهبودی بسیار کم است.
در صورتی که سرمازدگی در یک عضو (معمولا انگشتان دست و پا) اتفاق بیفتد، یادتان باشد که:
- به هیچ عنوان عضو یخ زده را ماساژ ندهید و آن را با برف نشویید مراقب باشید که به عضو یخ زده ضربه وارد نشود. تاولها را به هیچ عنوان نترکانید و به جای آن، عضو یخ زده را با باند تمیز ببندید و یادتان باشد که تاولها پس از یک هفته می خوابند و از بین می روند.
- اگر انگشتان پا دچار سرمازدگی شده اند، روی آنها راه نروید.
- سیگار و نیکوتین باعث انقباض رگها می شود. از این مواد استفاده نکنید.
- عضو یخ زده را به مدت 20 دقیقه درآب 35 درجه قرار داده و تکان دهید.
- برای جلوگیری از درد می توانید قرص مسکن استفاده کنید.
- عضو صدمه دیده را داخل جوراب ، دستکش پر یا کیسه خواب محافظت کنید. همچنین می توانید از زیر بغل و پاها گرما را به عضو صدمه دیده منتقل کنید.
- در سرمازدگی عضوی، پوست چروک و سیاه می شود و سوختگی با سرما اتفاق می افتد. اگر سوختگی درجه دو باشد، درمان شده و بعد از چند هفته پوست صورتی رنگ تازه نمایان شده و بهبود می یابد. در غیر این صورت درجه 3 و قانقاریاست که باید عضو صدمه دیده را قطع کرد.
كمك های اولیه
1- همانند سایر سوانح، ابتدا ارزیابی صحنه ی حادثه، دور كردن یا پرهیز از خطر و درخواست كمك را فراموش نكنید.
2- ارزیابی اولیه مصدوم و انجام مراحل ABC (كنترل راه هوایی، تنفس، ضربان قلب) و دیگر كمكهای اولیه ی ضروری در صورت لزوم.
3- انتقال مصدوم به مكان گرم و خشك و ترجیحا سربسته (مانند ساختمان، چادر و ماشین).
4- خارج كردن لباس های مرطوب، خیس یا تنگ مصدوم و در صورت امكان پوشاندن لباس خشك به مصدوم و قرار دادن وی در داخل كیسه خواب یا انداختن چند پتوی گرم و خشك بر روی او.
نکته: توجه داشته باشید که هیچگاه بدن مصدوم را با مالش گرم نكنید و او را هم تشویق به انجام فعالیت های بدنی و راه رفتن نكنید.
- به دلیل كاهش درجه حرارت بدن و بروز اختلال در سیستم الكتریكی قلب، هر ضربه ناگهانی ممكن است منجر به بی نظمی های بسیار شدید و كشنده در ضربان قلب فرد گردد. بنابراین حتی برای خارج كردن لباس های مصدوم ابتدا آنها را قیچی و سپس از بدن مصدوم خارج كنید.
- در صورتی كه فرد هوشیار است و دچار تهوع و استفراغ شدید نیست می توانید، نوشیدنی و غذای گرم به وی بدهید. البته فراموش نکنید که میزان گرمایی که از طریق نوشیدن به بدن وارد می شود قابل توجه نیست و سعی کنید روی گرم کردن های کلی تر متمرکز شوید.
- حتی در صورت فقدان هوشیاری و دیگر علائم حیاتی مثل تنفس و نبض نباید فرد را مرده قلمداد كرد. هر فرد دچار هیپوترمی باید حتما به مراكز درمانی منتقل گردد و تحت درمانهای لازم از جمله گرم كردن بدن قرار گیرد.
- اگر اندامی در بدن مصدوم کاملا یخ زده است، فقط و فقط در صورتی اقدام به گرم کردن آن نمایید که مطمئن هستید آن عضو مجددا در معرض سرما و یخ زدن قرار نخواهد گرفت.