جاده‌های ایران خاطرات خوشایندی به یاد نمی‌آورند، حداقل، آن چیزی كه این روزها در رسانه‌ها می‌توان خواند آمار تصادفات است كه تقصیرش را به گردن جاده‌ها می‌اندازند، بماند كه جاده‌های ایران بی‌تقصیرترینند.
در این آمار اما چیزی كه برای ایرانگردان واضح و قرار است برای ایران دوستان و اهالی گشت و گذار هم بدیهی باشد، زیبایی‌های فراوان جاده‌های ایران است؛ جاده‌هایی كه خود جاذبه‌اند و مشوقی برای آن كه دل به آنها بسپاری و بروی. در این جا به ده جاده زیبای ایران پرداختیم؛ جاده‌هایی كه از كرانه‌های شمال تا دشت‌های جنوب كشیده شده است.
جاده‌های شمالی استان فارس در پاییز، زمستان و بهار تصاویری بهشت‌آسا می‌آفرینند. جاده سپیدان به یاسوج، دشت ارژن، دشت برم، جاده شیراز به سپیدان و سپیدان به نورآباد از زیباترین این جاده‌ها هستند. مزارع و زمین‌های كشاورزی، دشت‌های وسیع و كوه‌های زیبا به راستی بی‌بدیل‌ترین مناظر جاده‌های ایران را تصویر می‌كنند.
پوشش گیاهی انبوه درختان بلوط، بنه، كلخنگ، بادام وحشی، انجیر كوهی، تمشك، سپیدار و آویشن تنها برخی از گیاهان متنوعی هستند كه مناظری رنگارنگ را در دو سوی جاده می‌آفرینند. با این حال شاید كمترین میزان شهرت را این جاده‌ها در میان گردشگران عادی دارند.
جاده‌های كوهستانی استان كرمانشاه با طبیعت متفاوتی كه پیش روی گردشگران قرار می‌دهد از دیدنی‌ترین جاده‌های ایران به شمار می‌آیند. یكی از بكرترین آنها خروجی بابایادگار از جاده كرند غرب به سرپل ذهاب است.
دو طرف جاده جنگل‌های بلوط و تپه‌های سبز و زرد نگاهتان را مجذوب و سرگردان می‌كند و دیواره‌های سنگی عجیبی كه گهگاه اطرافتان می‌بینید شكلی اسطوره‌ای به جاده می‌دهند. چسبیده به جاده بابایادگار آبشار گمنام، اما بی‌مانند ریجاب را هم می‌توانید ببینید كه ارتفاع آن بیش از 150 متر تخمین‌زده می‌شود.
بسیاری از قدیمی‌ترها وقتی می‌خواهند زیباترین جاده‌ای كه رفته‌اند را نام ببرند نیازی به زمان زیادی برای انتخاب ندارند. گردنه حیران در غرب شهرستان آستارا یكی از مسیرهای اصلی ارتباطی اردبیل به گیلان است.
این گردنه از یك سو مشرف به كوه‌های پوشیده از جنگل‌های انبوه و از سوی دیگر مشرف به دره‌ای است كه رود آستاراچای از آن عبور می‌كند. رودی كه تعیین كننده مرز ایران و جمهوری آذربایجان (آران) است.
پیچ‌های تند جاده‌ای كه همچون ماری عظیم‌الجثه در جنگل‌های مه‌آلود و سبز حیران پیچ می‌خورد راهی به جز توقفی هرچند كوتاه پیش رویتان باقی نمی‌گذارد؛ آن هم برای تماشا.
جاده‌هایی كه استان گیلان را به استان اردبیل متصل می‌كند، از دیدنی‌ترین جاده‌های جنگلی ایران به حساب می‌آیند. جاده ماسال به خلخال بویژه در منطقه �اولسبلنگاه�، جاده ماسوله به خلخال كه یكی از برنامه‌های ثابت پیاده‌گردی طبیعت‌گرد‌های حرفه‌ای است ومعروف‌تر از همه جاده اسالم به خلخال از این جاده‌ها هستند.
مسیر پیچ در پیچی كه اسالم و خلخال را در دو استان اردبیل و گیلان به هم متصل می‌كند، شما را به دنیایی دیگر می‌برد.
دامنه‌های سرسبز، گله‌های گوسفند، كلبه‌های چوبی روستایی و مه كه گاهی زیر پایتان و گاه تا روی جاده پیش می‌آید تابلوهایی هستند كه در این جاده به نمایش گذاشته شده‌اند.
بسیاری از گردشگران جاده پاوه تا هجیج را برای دیدن این روستای زیبای كردنشین پیموده‌اند، اما اغلب نمی‌دانند اگر همین جاده را تا انتها بروند با مناظر بكر و بدیعی از رودخانه پرآب سیروان، آبشارها و چشمه‌های گوناگون روبه‌رو می‌شوند. كبابی‌های بین راه در منطقه بل‌بر با گوشتی بی‌مانند از شما پذیرایی می‌كنند.
عرض كم، ریزش هر از گاه كوه، شیب تند و طرح هندسی عجیب این جاده نیز هیجانی به یاد ماندنی را برای گردشگران رقم می‌زند. در برخی نقاط جاده باغ‌های سرسبز و در برخی نقاط مرتفع چند‌متر برف؛ تنوع آب و هوایی بی‌مانندی را به شما هدیه می‌دهد.
این بار كه از جاده رشت به شمال كشور می‌روید نرسیده به رشت جاده دست‌چپتان را كه به فومن می‌رود انتخاب كنید. جدای از سرسبزی بی‌همتا و بكرش، اگر پاییز یا زمستان و بویژه در ساعات اولیه صبح به این جاده برسید، با دیدن مه صبحگاهی كه بر رنگ قهوه‌ای مات درختان در زمینه آبی آسمان نشسته، رویایی در بیداری را تجربه می‌كنید.
از دیدنی‌های این جاده موزه بزرگ روستایی گیلان است كه نمونه‌هایی از انواع خانه‌های روستایی گیلان را در دل جنگل‌های بكر سراوان پنهان كرده است.
جاده‌های كویری تنها به دلیل بافت بیابانی اطرافشان زیبا نیستند. اگر در یك غروب زمستانی یا حتی پاییزی در جاده طبس به خور و بیابانك باشید ممكن نیست باور كنید كه جاده از میان دریا نمی‌گذرد. بازتاب نور رنگارنگ در هر دوسوی جاده، دریایی را پیش چشمانتان ترسیم می‌كند كه دریا نیست، اما تا آن را لمس نكنید باور نخواهید كرد كه فقط نمك سراسر چشم‌اندازتان را فراگرفته است.
دیدنی‌هایی همچون تل‌ماسه‌ها، قلعه‌های اسماعیلی، درختان كهنسال و سدهای تاریخی كه به این و هم شگفت‌انگیز اضافه كنید، دلایل كافی برای سفر به طبس را خواهید یافت.
جاده جم به فیروزآباد كه مركز استان فارس به عسلویه در كرانه خلیج فارس را بسیار نزدیك كرده است، از جاده‌های بسیار دیدنی جنوب كشور است. در آغاز، جاده‌ای كوهستانی با شكل‌های خیالی و شگفت‌انگیز دو طرف جاده را گرفته است، اما هرچه بیشتر وارد استان فارس می‌شوید جاده سبزتر و طبیعت شگفت‌انگیزتر می‌شود.
تنگه‌های اطراف جاده بویژه شكاف �هایقر� تصاویری همچون �گراند كانیون� را برایتان تصویر خواهد كرد با این تفاوت كه این جاده‌ها هم سبزترند و هم در عمق این شكاف رودخانه‌ای پرآب جاری است.
اگر به تصاویر شگفت‌انگیز، وهم‌آلود و زیبای كویری علاقه‌مندید، جاده جندق به معلمان را ازدست ندهید. این جاده از قلب كویر مركزی ایران می‌گذرد و جنوب و شمال آن را به هم وصل می‌كند. به احتمال زیاد در طول جاده تنها خواهید بود و هنگام طی مسافت حدود 200 كیلومتری این جاده انواع بافت‌های عجیب و غریب كویری را مشاهده خواهید كرد.
در برخی نقاط در دوسویتان تا خط افق حتی بته‌ای خار دیده نمی‌شود و گاهی تپه‌های سرخ رنگ خاكی همه میدان دیدتان را می گیرد. سكوت كویر را اینجا می‌توانید تجربه كنید، از جندق در نزدیكی شهرستان خور و بیابانك استان اصفهان تا معلمان در نزدیكی دامغان استان سمنان.
نمی‌توان از جاده‌های ایران سخن گفت و از جاده چالوس یاد نكرد. این جاده كه سال 1312 كرج و چالوس در دو سوی البرز را به هم متصل كرده، خاطرات سفر بسیاری از ایرانیان را رقم زده است. كارگران را برای حفر تونل كندوان در دل كوه با یك سكه پنج ریالی تشویق می‌كردند و معروف است كه به ازای هر كلنگ به كارگران این مبلغ را می‌دادند.
از دره‌های سرسبز آغاز راه گرفته تا دیواره‌های سنگی ارتفاعات بلند البرز، مناظری آشنا و به یاد ماندنی برای ایرانیان به شمار می‌آیند، تا جایی كه بسیاری از ایرانیان اصطلاحات به �جاده� رفتن را مترادف با این جاده می‌دانند. فرعی‌های این جاده مانند جاده‌های یوش، شهرستانك و كلاردشت نیز هر‌یك‌زیبایی‌های خاص خود را دارند.